२१ वैशाख, काठमाडौं । प्राकृतिक रबरको एक खास
विशेषता भनेको नै मजबुती, लचिलोपना र पानीबाट नबिग्रनु हो । यो हाम्रो
गाडीको टायर बनाउन प्रयोग गरिने कच्चा पदार्थ हो । यसैबाट हाम्रो जुत्ताको सोल पनि
बन्ने गर्छ ।
इन्जिन र रेफ्रिजेरेटरको सिल बनाउन होस् वा तार र
बिजुलीको दोस्रो कम्पोनेन्टको इन्सुलेट गर्नको लागि होस् । रबरको नै प्रयोग गर्ने
गरिन्छ । यसको विकल्प पनि छैन । कण्डम बनाउन होस् या कपडा, स्पोर्टस् बल र सामान्य इलास्टिकसम्म
बनाउन पनि यसैको आवश्यकता पर्ने गर्छ ।
पछिल्लो एक वर्षको समयमा यसको माग तीब्र रुपमा
बढेर गएको छ । कोरोना संक्रमणबाट बच्नको लागि डाक्टर र नर्सहरुले प्रयोग गर्ने
पीपीई किट समेत यसैबाट बन्ने गर्छ । रबर हाम्रो जीवनशैलीसँग यति धेरै जोडिइसकेको छ
कि रबरलाई युरोपियनहरुले अत्यावश्यक एवं अतिमहत्वपूर्ण कच्चा वस्तुको सूचीमा
राखिसकेका छन् ।
तर दुर्भाग्य अहिले दुनियाँमा यसको कम उत्पादनको
संकेत देखिन थालेको छ । विभिन्न स्वास्थ्य समस्या, जलवायु परिवर्तन र रबरको घट्दो मूल्यका
कारण यसको उत्पादन र व्यापारलाई खतरामा पारेको छ ।
प्राकृतिक रबरमाथि किन बढ्दैछ संकट ?
एउटा जिज्ञासा आउँछ कि यति महत्वपूर्ण वस्तुमाथि
खतरा किन आउँछ ? दुनियाँभरमा हरेक वर्ष २ करोड टन प्राकृतिक रबरको व्यापार हुने गर्छ ।
यस रबरको उत्पादन असंगठित एवं साना किसानहरुले गर्ने गर्छन् । यो उष्णकटिबन्धीय
वनहरुमा जमिनको सानो सानो टुक्रामा रबरको रुख हुर्काउने गर्छन् । थाइल्याण्ड,
इण्डोनेसिया,
चीन र पश्चिम
अफ्रिकामा लाखौं कामदारहरु रबर उत्पादनमा लागेका छन् । यो काम ठूलो सावधानीका साथ
गर्नुपर्ने हुन्छ ।
रबरको रुखको बोक्रमा चिरा पार्ने गरिन्छ जसबाट
निस्कने दूधालु तरल पदार्थलाई जम्मा गरिन्छ । फेरि यसलाई कुनै भाँडोमा राखेर घाममा
सुकाउने गरिन्छ । यसरी किसानले दुनियाँमा उत्पादन हुने ८५ प्रतिशत हिस्सा उत्पादन
गर्ने गर्छन् । तर अहिले यो उत्पादनमाथि संकटको बादल मडारिन थालेको छ । किनकि
ब्राजिलको वर्षा वनमा पैदा हुने स्वदेशी रबरलाई व्यावसायिक रुपमा उत्पादन गर्न
छाडिएको छ ।
दक्षिण अफ्रिकाको वनस्पतिमा देखिने झुलसा भन्ने
रोगले १९३० मा यहाँको रबर उद्योगलाई ठूलो क्षति पुर्याएको थियो । अहिले कडा
क्वारेन्टिन नियमका कारण यो रोगलाई दक्षिण अमेरिकासम्म मात्रै सीमित राख्न सहयोग
मिलेको छ ।
Post a Comment